Kinh Tế VN: Thứ trưởng Bộ KH&ĐT ưu tư "chúng ta đi mà không biết rõ đi đâu..."

DienDanCTM

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng
tại buổi Hội thảo (ảnh TG)

Sáng nay 22-12-2014 tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) VN đã phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức buổi Hội thảo chủ đề “Xây dựng thể chế kinh tế thị trường trong bối cảnh hội nhập: Kinh nghiệm quốc tế và gợi ý đối với Việt Nam”. Buổi hội thảo diễn ra giữa bối cảnh cả nước đang có những cuộc thảo luận về "cải cách thể chế, đang được nhiều cơ quan tiến hành trên diện rộng, trong nổ lực nhằm tổng kết 30 năm đổi mới ở Việt Nam.

Theo ghi nhận của Thời Báo Sàigòn Kinh Tế (TBKTSG) online, có mặt tham dự buổi hội thảo này Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng bộc lộ tâm tư suy nghĩ cá nhân như sau: "Tôi cứ suy nghĩ mãi một điều, nếu chúng ta đi mà không rõ đi đâu, bằng cách nào, bao giờ đến… thì không bao giờ chúng ta đi nhanh và bền vững được”.

Ông Dũng thẳng thắng đưa ra nhận xét, được trích dẫn bởi TBKTSG, rằng “Việt Nam đã và đang làm nhiều để cải cách thể chế như cải cách doanh nghiệp nhà nước, tái cơ cấu đầu tư công, xây dựng pháp luật…, nhưng có vẻ chưa đủ nên ta lại tiếp tục cải cách thể chế”, mà theo ông cảm giác là "ở đâu đó vẫn thiếu cái gì đó khiến ta thấy chưa đúng, chưa đủ, chưa yên tâm, thấy vẫn cần phải đổi mới tiếp…" Ông Dũng cũng nêu ra câu hỏi "Vậy bản chất cốt lõi là gì để chúng ta tìm được chìa khóa để cởi bỏ được, nếu không cứ cải cách lặp đi lặp lại mãi, làm mất cơ hội và thời gian của cả đất nước, nền kinh tế”.

Theo Thứ trưởng Dũng, "bản chất thể chế là các quy định, thể lệ, luật chơi mà nhà nước đưa ra làm công cụ để giám sát, kiểm tra, và rồi điều chỉnh các quy định đó khi thấy không phù hợp.". Ông phát biểu thêm rằng ông e ngại "việc là chúng ta đang lạm phát các quy định, rồi quay lại điều chỉnh”. Ông Dũng còn ví von, "cuộc sống đang là dòng chảy, thì Nhà nước đưa ra quy định để đổ đá và be đắp làm tắc nghẽn dòng chảy. Khi thấy sai rồi, nhà nước bỏ đá đi, thì lại gọi là'cải cách', hay 'đổi mới' thể chế."

Ông cho đó không phải là cải cách. Vì theo cá nhân ông thấy, "nếu dòng chảy đang tốt thì ta phải hướng cho dòng chảy đúng chỗ nhanh hơn, mạnh hơn, thế mới là cải cách. Chứ không thể tư duy là bỏ đống đá vào, rồi thấy vướng, lại dỡ bỏ ra là cải cách”. Ông đưa ra nhận định rằng rằng  VN "không giống các quốc gia khác, ngay từ đầu đã chọn được đường đi. Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi, nghĩa là trước đây đi theo một hướng, nhưng nay lại chuyển sang hướng khác…"

Một phát biểu khác từ phía lãnh đạo Việt Nam tại buổi hội thảo, cũng được TBKTSG ghi nhận, là của Viện trưởng CIEM Nguyễn Đình Cung liên quan đến vấn đề "đặc thù", khi ông nói: “Chúng ta hay nói Việt Nam ta khác, Việt Nam ta đặc thù. Theo tôi, chúng ta không nên nhấn mạnh điều đó, vì nếu chúng ta nhấn mạnh sự khác biệt, thì chúng ta đã tự đẩy ra ngoài lề trong quá trình toàn cầu hóa”. Theo ông Cung “Nếu chúng ta đặc thù, thì chúng ta nên nắn chúng ta để đi vào dòng chung, đi theo chuẩn quốc tế."

Về ý kiến cho là đặc thù "vì Việt Nam nghèo, vì có chiến tranh, vì chuyển đổi từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường…", ông Cung cho biết trên thế giới không phải chỉ Việt Nam mới có những điểm này. Hơn nữa, chiến tranh đã qua 40 năm, chuyển đổi kinh tế cũng được 30 năm. Nêu thí dụ như Hàn Quốc, những năm 60 của thế kỷ trước, ông Cung nói, Việt Nam cũng tương tự như Hàn Quốc. nhưng sang đến thập kỷ 80, Hàn Quốc đã bước vào giai đoạn hai của quá trình phát triển, trong khi Việt Nam ở giai đoạn một. Giờ thì họ đã bước sang giai đoạn 3; còn ta vẫn ở giai đoạn 1”. Theo ông Cung “Đó chính là sự khác biệt của họ và ta. Vì thế, cần nhấn mạnh vào sự khác biệt này để ta thay đổi, chứ không phải nhấn mạnh mãi những sự khác biệt trước nay để du di cho đổi mới.”

Chính giáo sư Jeong Ho Kim, của Trường Chính sách và quản lý công Hàn Quốc, là diễn giả chính tại hội thảo, đã xác nhận Chính phủ Hàn Quốc đã có hàng loạt các thay đổi để có được nền kinh tế thị trường ngày nay, làm quốc gia này trở nên thịnh vượng. Ông Kim cho biết, "để đạt được sự thịnh vượng, Hàn Quốc phát triển dựa ba trụ cột của nước họ là chính trị đa nguyên, xã hội dân sự, và kinh tế dựa vào ngành công nghiệp có hàm lượng tri thức và sáng tạo cao."

Đã 30 năm qua từ khi "đổi mới kinh tế" ở Việt Nam, đúng như Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng từng lo lắng và cảnh báo Việt Nam có thể sẽ "tụt hậu" và “đứng chót” Đông Nam Á trong thời gian tới nếu không có động lực mới thay đổi cho cái "nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa". Hiện nay thu nhập bình quân đầu người Việt Nam chỉ còn hơn Myanmar, Lào, Campuchia.

Trong khi đó người ta nhắc lại một câu hỏi mà gần 30 năm qua Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh vẫn chưa có câu trả lời, đó là thế nào là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mà hối cuối năm ngoái ông vẫn còn thú nhận với các cán bộ trong buổi nói chuyện về kinh tế ở Học viện chính trị Quốc gia HCM, rằng: “Chúng ta cứ nghiên cứu mô hình đó, mà mãi có tìm ra đâu. Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm”.