Thiên đường và địa ngục (phần 2)

Trần Khải Thanh Thủy  - DienDanCTM

Một điều tôi luôn để tâm đến khi tham gia lưu thông trên đường là ở khắp các đường phố nước Mỹ không hề có hố tử thần như ở Hà Nội, Sài Gòn... Những cái hố với diện tích nhỏ nhất là 80centimet vuông, to nhất là 30 mét vuông, còn trong khoảng 1 đến 25 mét vuông thì nhiều không kể xiết khiến người đi đường kinh hồn khiếp đảm còn hơn cả thời kỳ chiến tranh “Đạn băm hố đạn, bom cày hố bom”. Vậy mà cứ người nọ đổ lỗi cho người kia.

Khi xảy ra sự cố, chánh thanh tra sở Giao thông vận tải bảo: "Chúng tôi chỉ kiểm tra và xử lý vi phạm trật tự giao thông. Nếu sự việc liên quan đến chất lượng công trình thì phải hỏi phòng Giao thông đô thị ".

Trưởng phòng Giao thông đô thị (thuộc sở Giao thông vận tải Hà Nội) thoái thác: “Tôi chưa biết gì về sự việc này, sẽ kiểm tra lại và thông báo sau” rồi lặn một mạch, đến điện thoại cũng...chìm nghỉm luôn dưới lòng hố vì cánh phóng viên gọi nóng máy cũng không buồn nhấc.

Sự việc đến tai Công ty Thoát nước Hà Nội, Giám đốc cho biết: “Điểm xảy ra sự sụt lún không phải do bên tôi phụ trách, cũng không có công nhân nào của đơn vị tôi thi công ở đó”.

Hỏi đám nhân viên dưới quyền mới biết đây là khu vực do công ty cấp nước sạch đang tiến hành ... sửa chữa theo kiểu “lợn lành hóa lợn què”. Bắt lấp lại như cũ, khoảng chừng nửa tháng sau, hiện tượng sụt lún lại xảy ra, sau tiếng nổ hoặc tiếng “ục”, nước phun ra rào rào, có khi trào thành cột cao chừng 5,6 mét kèm theo đất đá bắn tung tóe khiến người đi đường hoảng sợ nháo nhào, mặt cắt không còn hột máu. Có người cặp mắt lồi to như một hố tử thần ở... giữa mặt. Thế là không ai bảo ai, tất cả mọi người tự động “níu áo chúa” sụp lạy rối rít, ngọng líu cả lưỡi, thay vì “lạy chúa tôi” lại nói ngiụ thành: “Chúa lạy tôi”... Người không theo đạo thì ngửa cổ than : “Trời làm chi cực bấy chầy”. Nếu tính hết 63 tỉnh thành cả nước không biết bao nhiêu hố tử thần đợi người xấu số đến làm bạn với Diêm Vương.

Ngồi trên xe hơi bên Mỹ, anh bạn tôi kể: “Một lần, một đội làm đường chỉ sơ suất để quên trên mặt đường một miếng bê tông khiến hai mẹ con người đi đường quệt phải, bị thương nhẹ. Họ đâm đơn kiện, thế là đội làm đường này phải bồi thường cho người bị hại mấy chục nghìn đô”. Còn ở Việt Nam, lòng đường bị đào bới thường xuyên, cha chung không ai khóc. Sở giao thông công chính vừa nâng cấp tráng nhựa đường xong, sở điện lực lại đào lên để lắp dây cáp ngầm, lắp xong thì đắp điếm qua loa, mặc người đi đường tự xử, ngược hẳn truyền thống dân tôc:

Tưởng rằng chị ngã em nâng

Ai ngờ chị ngã em bâng miệng cười 

Hố tử thần trên đường Hà Nội

Thực phẩm ở Mỹ thì dồi dào vô kể. Ai sang đây cũng thuộc nằm lòng câu nói: “ở Mỹ chỉ lo mập, không lo đói”. Trong khi số đông người Việt Nam giữa thập kỷ 21 vẫn phải thắt lưng buộc bụng, ăn bữa nay, lo bữa mai, ăn trên nỗi lo lắng bệnh tật do nguồn thực phẩm ô nhiễm mang lại, thì người Mỹ đa phần “hơn đời ở cái bụng to”, dáng đi bệ vệ. Một số người để giữ được thân hình gọn gàng thon thả của nàng E Va và chàng A Đam mấy nghìn năm trước đó còn cẩn thận dùng cân tiểu ly để cân thức ăn kẻo bệnh từ miệng mà ra, nào cao huyết áp, nào tiểu đường, nào mỡ máu v.v. Với mức thu nhập của người Mỹ, một ngày đi làm đủ mua thức ăn cho cả tuần thì đời sống Mỹ quả là cao gấp vài chục lần người Việt Nam.

Trước khi ở Việt Nam sang, tôi cứ nghĩ giá cả ở Mỹ đắt hơn Việt Nam cả trăm lần, sang Mỹ mà tính ra tiền Việt thì chỉ có nước chết thèm (!) vì bát phở cũng một trăm năm mươi nghìn đồng, quyển sách cũng bốn, năm trăm nghìn đồng. Té ra không phải như vậy, nhiều thứ ở Mỹ còn rẻ hơn cả Việt Nam, ví dụ một con gà chạy bộ nặng 2,5 ký (làm sạch rồi), giá 10 USD nghĩa là hơn 200 nghìn Việt Nam, rẻ bằng hai phần ba. Một pound thịt lợn nạc (khoảng 0,5 ký) giá 3,8 USD, ở Việt Nam là 100.000 VND, thịt bò càng rẻ hơn, một pound tùy loại thịt bắp hay thịt bụng chỉ chừng 4-6 USD. Ở Việt Nam bao giờ tôi cũng chỉ dám mua cầm chừng một đến hai lạng là cùng, đứng chờ người bán hàng thái bằng tay cũng mất cả chục phút, còn ở Mỹ mỗi lần mua ít nhất cũng là hai pound, đưa vào máy thái từng lát tròn đỏ au, mỏng dính, vừa mềm vừa tươi lại bắt mắt, chỉ nhìn thôi đã muốn ăn rồi.

 Ở Mỹ những trường hợp mới sang như tôi được chính phủ mỹ cấp 300-350 USD tiền food stamp một tháng, dù “tâm hồn ăn uống” đến đâu cũng không thể nào sử dụng hết. Thời gian đầu tôi mua nho Mỹ và hạt dẻ cười, rong biển ăn thỏa thích, phát ngấy...Trong khi ở Việt Nam các loại này phải nhập từ Mỹ về nên đắt câm đắt ngầm, chỉ khi cần quà biếu “Sếp” hoặc tiếp khách VIP, mới dám động đến. Ngày lễ tết hay giỗ ông bà ông vải, còn phải nghĩ nát óc mới dám mon men tới gần...nhấc lên đặt xuống, mặc cả chán chê rồi mới quyết định. Nhiều khi bỏ bạc trăm ra để cầm túm nho hoặc vài lạng hạt dẻ, về tới nhà cái dại dột còn được dịp than thở với lương tâm cả tuần liền không tha. Xong việc giỗ chạp, cầm quả nho lên ăn, cứ có cảm giác như cạnh sắc của tờ polimer trị giá 100.000 VND cứa ngang cổ họng, nuốt không trôi.

Ớt xào thịt nạc hoặc thịt bò là món ăn tôi thường xuyên ăn thay cơm ở Mỹ, còn ở Việt Nam rất ít khi dám động đũa vì chỉ ở Đà Lạt mới có, phải chuyên chở bằng phi cơ nên giá cao ngất ngưởng, gần 100.000 VND một ký, 5 hoặc 6 trái, ăn buốt ruột, còn ở Mỹ chưa đầy 1 USD một pound...

Nơi tôi ở cạnh khu vực bảo tồn thiên nhiên và động vật hoang dã, hai bên đường là những dãy nhà chạy dài, trước mặt là hai con đường trải nhựa uốn lượn nhẵn thín, giữa là hồ, đầm cây cối. Chim chóc nhiều vô kể, đặc biệt là quạ và vịt trời, những con vịt to bằng cả con ngỗng Việt Nam bơi lội trên dòng nước xanh trong phẳng lặng. Chúng đặc biệt dạn người. Thấy người không thèm chạy, cứ nằm ệch ra ở ven hồ ngay gần lối đi. Quạ bay hàng đàn trên đầu hoặc đậu đen đặc trên ngọn cây, nhiều khi mải nghĩ, tôi vui chân đi qúa vào khu vực của chúng, lập tức chúng rú lên những tiếng kêu “quạ...quạ”... như cảnh báo, kêu cứu.

Chỉ đi bộ trong vòng một km tôi phát hiện ra quanh nhà có tới ba công viên, những thân cây to, cả vài người ôm mới xuể, bóng đổ dài trên mặt đất thành một đường thẳng tới cả chục mét. Dưới gốc cây cơ man là lỗ do sóc đào. Những chú sóc trông thật ngộ nghĩnh và đáng yêu. Giữa ban ngày, nơi vui chơi giải trí công cộng mà chúng kéo ra cả đàn. Sóc bố, sóc mẹ, sóc con, sóc ông, sóc bà...giương mắt, vểnh râu, dựng đuôi lên mà nhìn chằm chặp vào mặt từng người hoặc đứng khoanh tay trước ngực, đuổi không buồn chạy như thách thức con người đã dám vào nơi bất khả xâm phạm của chúng.

Sacramento qua ngày mưa ẩm ướt đang vào tiết thu khô ráo và tươi sáng, từng chùm quả dại lúc lỉu thắp những chấm đỏ trên nền sắc xanh của khu bảo tồn. Thiên nhiên tự dán những chùm lá màu vàng, đỏ khắp những ngọn cây ven đường tạo thành từng vệt tròn, dài loang lổ. Cây trám dại** đứng ở góc hồ làm bừng sáng cả không gian khi khoe ra những chùm quả dài, vàng sáng như chùm nhạc. Mỗi nhánh cây, ríu ran những đàn chim bạc má, sẻ, sáo sậu cánh vàng, ức đỏ diêm rúa như vũ nữ lượn vòng quanh khu bảo tồn gọi hồn người vào phiêu lãng. Một bức tranh thiên nhiên vô cùng sống động khiến tôi ngẩn ngơ như lạc lối vào thiên thai. Thật chẳng bù cho Việt Nam lúc này, nhiều vùng miền không còn nổi bóng chim, tăm cá vì bị người săn đuổi, lùng sục đến mức cạn kiệt, khiến người Việt Nam phải nhại thơ Tố Hữu:

Từ ấy nước tôi tràn lũ lụt

Màn trời chiếu nước khắp muôn nơi

Làng tôi là một vùng hoang hóa

Hết sạch hương và bặt tiếng chim ca

Nhìn cây, ngắm hoa, tôi lại chợt nhớ tới bốn câu thơ của thượng thư Bộ Lại Nguyễn Công Trứ:

Kiếp sau xin chớ làm người

Làm cây thông đứng giữa trời mà reo

Giữa trời vách đá cheo leo

Ai mà chịu rét thì trèo với thông

Sống ở thế kỷ 18, cách đây 300 năm, ông quả là “lạc quan tếu” khi vẽ ra những hình ảnh như vậy. Ở Việt Nam bây giờ, thông bị “ đào tận gốc, trốc tận rễ”, cứ cây to, cây thẳng bị chặt trước, những cây nhỏ hơn, nếu còn cũng bị người trói, người giằng ngay trên ngọn để kéo đường dây điện thoại, điện sinh hoạt, cần ăng ten cho vô tuyến, thậm chí tận dụng để làm dây phơi, hàng rào v.v và v.v, cứ căng từ ngọn cây này sang ngọn cây khác, theo kiểu: “Của trời cho, tội gì không sài” mình không sài, thằng khác cũng hớt tay trên...Rồi núi lở, đá sạt, làm đường, bệ xi măng ăn vào tận gốc, những công trình bê tông hóa mọc lên, sông suối phía dưới bị nắn dòng, phải chảy theo hướng khác nhường chỗ cho nhà hàng, khách sạn, đường xá, khiến cây chỉ còn biết ... khóc. Vì vậy, nếu không chết “bất đắc kỳ tử” vì bị người phạt ngang gốc thì cũng quặt quẹo, đau ốm suốt cuộc đời cây, không khác được. Dân Việt Nam từ lãnh đạo đến người dân chỉ cần lợi ích trước mặt, quan tâm gì đến giá trị lịch sử, văn hóa, thiên nhiên, môi trường, hoặc tâm linh, trời đất. Cứ sống chết mặc cây, lợi mình cái đã !

Dù đi dạo trong khu bảo tồn, công viên hay các lối mòn trên cỏ, vệ đường, men theo hàng rào, sát những ngôi nhà có người ở, bàn chân không bao giờ lo đạp phải “mìn” như ở Việt Nam. Lại nhớ chuyện một đứa con người bạn tôi, một lần về quê thăm ông bà, được đưa ra bờ biển, mải chơi đạp phải “mìn” sợ qúa kêu rống lên như lợn bị chọc tiết, hai chân be bét phân người cứ khươ khoắng loạn xạ bắt đền, nhất định “đi dzề, đi dzề, ứ thèm ở Việt Nam nữa, Việt Nam kinh lắm”. Từ đó đã 5, 6 năm trôi qua, bố mẹ dỗ thế nào cũng... một đi không trở lại.

Ở Việt Nam trong thời loạn lạc, ra ngõ gặp anh hùng, thời bình vẫn là phẩm chất “đáng êu” ấy, ra ngõ gặp ông “tướng lên đài” và bà “đại ra dáng” (nói lái), cứ khai mù lên, đặc biệt vào những ngày nắng nóng, không khí luôn quẩn lên cái mùi...khó ngửi, chết tiệt ấy, không trốn đâu cho thoát cái phẩm chất “anh hùng cách mạng”, “đỉnh cao trí tuệ” này.

Bi kịch lớn nhất trong xã hội Việt Nam hiện đại là “mỗi gia đình chỉ nên có một đến hai con” theo lời kêu gọi kế hoạch hóa gia đình của đại tướng Võ Nguyên Giáp trong thập kỷ 80. Song trong thời buổi đạo đức, nhân cách bị thả nổi, nhường chỗ cho tiền, quyền và sự ác độc lên ngôi, thì mỗi gia đình lại có trách nhiệm đóng góp cho xã hội từ một đến hai đứa con...hư hỏng vì nạn ma túy, cờ bạc đĩ điếm, rượu chè, đâm chém, trộm cắp tràn ngập trong chế độ luôn vỗ ngực tự xưng là “nhân đạo gấp triệu lần tư bản”

Câu thành ngữ mà người Việt hay nói trong thời đại đổi mới là: “Giàu nó ghét, nghèo nó khinh, tài giỏi thông minh, nó không sử dụng”. Ở Mỹ ngược lại, là đất nước của trí tuệ, của niềm tin, của cơ hội tiến thân. Chỉ cần học đại học là có thể vay tiền chính phủ. Nếu học giỏi sẽ được cấp học bổng toàn phần, ra trường có công ty chờ sẵn bố trí công việc. Dù là người nghèo, nhưng có trình độ sẽ có cơ hội thăng tiến, khác hẳn ở Việt Nam, chỗ đứng của con cái phụ thuộc vào túi tiền bố mẹ. Nếu mẹ cha nghèo, chỉ có nước...đói rã họng vì thất nghiệp dài cổ.

Bệnh viện ở Việt Nam vừa bẩn thỉu vừa nhếch nhác, lại chật chội quá tải, trong khi bệnh viện ở Mỹ vừa rộng, vừa khang trang, sạch sẽ. Chỉ riêng khoản y tá chăm sóc bệnh nhân thôi cũng đã một trời một vực. Ở Mỹ, mỗi y tá phải đảm nhiệm hết các công việc từ truyền dịch, tiêm thuốc thay băng, đo nhiệt độ, huyết áp, cho ăn, cho uống thuốc theo đơn, đưa bệnh nhân đi chiếu, chụp, lấy máu, lấy kết quả xét nghiệm v.v. Còn ở Việt Nam đa phần khoán trắng cho người nhà bệnh nhân (trừ truyền dịch, tiêm thuốc, thay băng, đo nhiệt độ, huyết áp), người nhà bệnh nhân không làm được thì phải bỏ tiền ra “mua” thái độ của các nhân viên trong bệnh viện, từ y tá, y sĩ đến các bác sĩ, có thế mới được phục vụ tử tế, nếu không vừa tiêm, vừa mắng, thọc kim cho rõ đau, thay băng cho rõ mạnh... Chính vì việc gì cũng đến tay mà một người ốm trung bình phải có hai người nhà thay nhau chăm sóc. Không có chỗ ngủ, nghỉ, người nhà bệnh nhân cứ vô tư tràn ra hành lang bệnh viện, gốc cây, cột điện hoặc bất cứ xó xỉnh nào trong khuôn viên bệnh viện, miễn là có được một chỗ nằm bằng nửa manh chiếu rách. Chưa kể bệnh viện không đủ giường để phục vụ bệnh nhân nên cứ ghép đôi, ghép ba, thậm chí 4 người một giường. Người nào không chịu nổi thì phải nằm trên cáng, đặt ngay hành lang, hết ngày này sang ngày khác, dù bệnh nặng, người đau mỏi, nhức nhối, khó chịu, vẫn phải chung đụng hai, ba người, hoặc bó mình trong lòng cáng, vừa chật chội, tù túng, vừa mỏng, lại vừa trũng, xoay nghiêng,lật sấp vô cùng bất tiện. Đó cũng là lý do vì sao bệnh viện Việt Nam không bao giờ gọn gàng, sạch sẽ. Chỉ vừa bước chân vào cổng bệnh viện đã thấy cả trăm người nằm vạ vật, ngổn ngang trên giường, dưới đất (đặc biệt là buổi tối) Cứ người nọ đạp chân vào mặt người kia, người này úp mặt vào mông người khác, kiếm lấy giấc ngủ chập chờn, giật cục, vì chỉ cần nghe người nhà rên, hay tiếng rung, giật lắc của bình thở ô xy, máy trợ tim, tiếng quát, tiếng hỏi của bác sĩ, y tá, hộ lý là đã phải chồm dạy, ba chân bốn cẳng chạy đến chỗ người nhà rồi, trở về là mất chỗ...

Cảnh quá tải tại bệnh viện Hà Nội. Một giường bệnh
phải chứa 3 hoặc 4 người. Kể cả lúc truyền dịch.

Ở Mỹ chi phí bệnh viện vô cùng đắt đỏ, nhưng đa phần có medical (bảo hiểm y tế) nên được chính phủ lo cho chu đáo từ A đến Z, bệnh nhân vào viện là ok, tin tưởng tuyệt đối. Một sự quan tâm không vụ lợi, không phân biệt kẻ giàu, người khó, kẻ có chức quyền, địa vị với dân đen, trắng tay, miễn là phải chữa cho khỏi bệnh, chữa hết trách nhiệm của người thầy thuốc. Ở Việt Nam ngược lại, có tiền thì có tất cả, có tình thương, sự quan tâm, chăm sóc chu đáo, còn không...măckênô, chả thế nhiều gia đình bệnh nhân phải ngao ngán thốt lên: “Bệnh viện đồng nghĩa với nhà xác, với nghĩa địa, nhiều người vào đến cửa bệnh viện, gia đình chưa lo đủ tiền để nộp lệ phí ban đầu (khoảng 1,5-5 triệu) tùy thuộc loại bệnh, tùy thuộc bệnh viện cấp trung ương hay địa phương, bệnh viện tỉnh huyện hay thành phố. Thế là cứ việc nằm chờ, cho đến khi tiền đến mới hy vọng được bác sĩ nhìn ngó đến. Còn không, cứ để thần chết và bóng đêm làm tròn bổn phận của mình. Nói chung, phận làm người ở Việt Nam vô cùng mỏng manh, như một chiếc lá giữa dòng đời xô dạt, luôn luôn bị mắc cạn vào một vũng bùn, đầm lầy nào đó. Trong điều kiện ô nhiễm môi trường trầm trọng, bệnh nhân qúa tải, bác sĩ cũng không thể nào cáng đáng nổi, vì vậy “sổ Nam Tào, dao thầy thuốc” là một việc không có gì phải làm ầm ĩ cả, có kiện thì cũng chỉ là con kiến kiện củ khoai, kiện đi kiện lại những hai năm ròng, bây giờ kiến đã có con, củ khoai hà thối vẫn còn kiện nhau” Ai bảo không chi đẹp để dao thầy thuốc được bôi trơn, đường dao chính xác hơn, không phải mổ đi mổ lại hoặc lo nhiễm trùng, hoại tử, và sổ Nam Tào cũng không có cớ mà mở ra ghi tên công dân mới vào chốn âm ti địa ngục nơi ngài cai quản.

Không ai nói là Việt Nam nghèo, nhưng tiền của chỉ đầu tư vào những chuyện không đâu như sân golf, casino, Vinashin v.v. Còn đầu tư cho việc chăm sóc sức khỏe con người thì vô cùng nhỏ giọt, chưa kể nạn tham nhũng, hối lộ như một bệnh dịch không cơ cứu chữa, cho nên người dân phải trả giá đắt cho sự đầu tư ít ỏi này cũng là chuyện đương nhiên. Một chế độ “cho dân, vì dân” nhưng thực chất là ngược lại: ăn dân, hại dân...

 51 tuổi đầu, cuộc đời tôi là một cuốn sách xếp lầm trang, một vật quý bị đặt nhầm chỗ, cho đến giữa trang thứ 51 này, khi thoát khỏi ngục tù cộng sản, ra đến bến bờ tự do là nước Mỹ mới được đặt lại đúng vị trí của mình...Nghĩ đến hai mươi trang còn lại không khỏi tiếc nuối, hẫng hụt, vì quỹ thời gian làm người còn qúa ít, song so với hơn 80 triệu người Việt Nam thì còn may mắn chán, vẫn là một thiên đường Tư Bản so với địa ngục Xã hội chủ nghĩa...

Tất nhiên chuyện thiên đường và địa ngục còn dài, nhưng trang viết có hạn mong có dịp được đề cập với bạn đọc ở phần sau, sau nữa

Sacramento 2-1-2012

Trần Khải Thanh Thủy