Trần Khải Thanh Thủy trả lời phỏng vấn nhà văn Phong Thu

Trần Khải Thanh Thủy

1. Xin hỏi vì sao từ một phóng viên báo đảng chị lại rẽ ngoặt từ lề phải sang lề trái, sự lựa chọn này đối với chị có khó khăn không? Chị được gì và mất gì khi từ bỏ đảng cộng sản, có bao giờ chị cảm thấy nuối tiếc khi theo đuổi con đường mình đã chọn không?

Một câu hỏi khá hóc búa, nhưng tôi thích trả lời những câu hỏi như thế này. Vâng tôi vốn là phóng viên báo đảng, hai tờ quan trọng nhất tại Việt Nam là quân đội và công an tôi đều trải qua, đó là 3 năm ở báo cựu chiến binh và một năm ở văn hóa Văn Nghệ công an và An ninh thế giới ( sau này sáp nhập thành Công an nhân dân). Tất nhiên vì miếng cơm manh áo mà tôi đành phải làm nhưng tư tưởng thì nổi loạn, không Cựu Chiến Binh tí nào mà chỉ có “cựu chán binh” hoặc “cựu chén binh” thôi. Một tờ báo thủ cựu, già nua, nhạt nhẽo, một lô xiềng xích quấn quanh đầu, chán ngắt như tờ báo tường từ thời tôi còn ở nước... Nam nứ* hoặc đang còn ở trong... bụng bố dưới dạng tinh trùng X, hay Y vậy(!)... Năm 1960 tôi mới được chuyển qua bụng mẹ và được sống

trong “đỉnh cao muôn trượng” như Thơ Tố hữu tả:

Chào 61 đỉnh cao muôn trượng

Ta đứng đây mắt nhìn 4 hướng

Trông lại nghìn xưa trông tới mai sau

Trông bắc, trông Nam trông cả địa cầu

 v.v...

Vậy mà hơn 3 thập kỷ sau, khi tôi trở thành phóng viên báo đảng

vẫn một chất giọng ngây ngô khôi hài:

Đảng là gì hở em ơi

Là không quen biết mà ngồi với nhau

Vừa nghe đã muốn hở mười cái răng rồi

Còn nữa:

 Bây giờ mình biết Xô Liên

 Cái liềm bên ấy giống liềm bên ta

 Bây giờ mình mới hiểu ra

 Tây cai là giặc, Tây Nga là mình**

Là phóng viên nghĩa là phải phóng và lăn như...bi xuống mọi ngõ ngách xã hội để tìm hiểu khám phá, lấy tư liệu viết bài, xong bao nhiêu lần đòi xuống các hội cựu chiến binh tại các tỉnh miền bắc hoặc ngay trong địa bàn Hà Nội, tôi đều bị trưởng phòng hành chính (phụ trách về vấn đề xe cộ) đập bàn quát tháo: “Báo ta là báo của hội, chỉ cần tính hội, không cần tính xã hội mà phải vẽ, nếu muốn tăng tính xã hội cho tờ báo thì mời chị đi sang báo khác,hiểu chưa?

Lúc nào cũng ”đang có chửa”*** vì thành phần ba đời không trong sạch (ông bà bên nội là... tạch tạch sè - tiểu tư sản ) bên ngoại là đại địa chủ có nợ máu với nhân dân, các cô bác, chú dì, người định cư tại pháp, người theo “địch” vào Nam v.v.. nên tôi biết rõ từ ”hiểu chửa” bao hàm ẩn ý gì? Ngán ngẩm tôi bỏ báo ra đi với hy vọng thay vì “Cựu Chán Binh” sẽ được “Cựu Chén Binh”... Theo quan điểm của tôi lúc ấy: “Chỉ có những hạt giống tồi mới phải ở lì một chỗ chờ sự bố thí, ban ơn của đảng, còn tôi vốn không phải hạt giống mẩy, giống tốt, nhưng ắt không chịu làm một hạt thóc lép, chịu o ép một bề đến mức những âm tiết nở ra từ trái tim cũng phải sượng sùng, gượng ép, cắt xén lung tung.

Khi chuyển sang văn hóa Văn Nghệ công an, được các “quan đồng chí” yêu mến, hỏi han:

- Chị thấy báo ta thế nào, các đồng chí trong ngành viết văn có hay không?

Tôi vốn thẳng ruột ngựa, nên trả lời thẳng tưng:

- Nói thật, công an không có văn đâu. Gọi là Văn hóa Văn Nghệ  nhưng chỉ là cây nhà lá vườn thôi, làm sao sánh với các thần đồng, đại bút trong hội nhà văn như Dương Thu Hương, Ma văn Kháng, Trần Đăng Khoa được.

Thói đời: Tình mỏng thì lỗi dày, nên chẳng bao lâu, thói thẳng ruột ngựa của tôi (cứ tung bờm như ngựa phi giữa nắng chiều tà dưới thảo nguyên mênh mông, khươ cả 4 vó, chứ không chịu để tổng biên tập bịt mắt, đóng móng đi theo “lề phải” nên chưa đầy một năm tôi đã không chịu nổi cảnh “ngựa gầy, móng, vó mỏi cuồng” nên mon men tìm đến bãi cỏ xanh mướt bên kia bờ đại dương và quyết định tung mình vào cuộc chiến mới, chống lại cái ác, cái xấu, cái đạo đức giả. Tất nhiên là kẻ bơi ngược dòng nên vô cùng vất vả, thường xuyên phải gồng mình để sống, phải tự an ủi mình bằng rất nhiều những châm ngôn: “Sống đâu phải là một sự tùy tiện, đơn giản, mà ngược lại sống là cả một sự vật lộn, hành xác. Sống cũng là sự trải nghiệm những tình huống oái oăm ở đời”

Vì còn trẻ nên “sức bền vật liệu” của tôi khá tốt. Một ngày có thể ngồi viết liền tù tì 10-12 tiếng liền...Tất nhiên sự được là tự do bừng sáng ở trên đầu, là trái tim đập theo nhịp tự do, bác ái, hội nhập, chứ không bị “kẹp chì” nữa, còn mất cũng nhiều lắm, trước tiên là mất sức khỏe, nhan sắc, vì làm nghề gì có chân dung của nghề ấy. Làm nhà văn thì trước tiên phải đổi nhan sắc mình cho nhan sắc của những câu chữ. Điều này nếu không có nỗi đam mê cháy bỏng hoặc không may bị “trời hành” phải chịu, chắc không mấy ai dại dột đánh đổi. Hơn nữa làm nhà văn đối kháng còn phải chấp nhận sự mất mát tàn nhẫn hơn. Treo tính mạng mình trên đầu ngòi bút, hay nói cách

khác “Cầm mạng mình chạy trước cơ quan an ninh”...Tóm lại cả viết văn cũng như tranh đấu đều phải là sự tận tâm, tận lực, tận hiến...

Còn nuối tiếc ư? Chắc chắn là không rồi, vì đâu dễ gì có được cả một hàng rào nhân ái là 3 triệu đồng bào hải ngoại bao bọc che chắn như thế. Tất nhiên trước khi hướng mình ra biển lớn, tôi phải vịn vào câu thơ của nhà cách mạng Phan Chu Trinh:

Những kẻ vá trời khi lỡ bước

 Xá gì một chút cỏn còn con.

Vì thế đã chấp nhận làm một tiểu nữ oa vá trời rồi, sao còn phải ngồi sụt sịt vá víu lại lòng mình vì vết thương do kẻ thù gây ra? ngược lại cuộc đời tôi đã được 6 triệu cánh tay của bà con mình vá víu cho rồi.

2. Tôi được biết bà là thành viên của đảng Việt Tân, vậy xin hỏi, nhà cầm quyền Việt Nam có biết điều này và có đặt điều kiện gì với bà không?

Với câu hỏi này tôi xin khẳng định là không, vì nguyên tắc hoạt động của Việt Tân, các đảng viên được phép công khai ở Hải ngoại nhưng trong quốc nội thì tuyệt đối giữ bí mật để bảo toàn lực lượng. Để chó săn cộng sản không gây khó dễ nên tôi được anh em Việt Tân che chở và giữ an toàn tuyệt đối, khi tôi vào tù lần thứ nhất, công an cộng sản, sau khi tịch thu toàn bộ phương tiện làm việc của tôi trong đó có computer đã lục tung hòm thư của tôi lên và liên tục đặt câu hỏi:

- Qua mạng lưới an ninh trải khắp thế giới, chúng tôi biết anh Nguyễn Hải ở San Jose là người của đảng Việt Tân, chị làm việc dưới sự điều hành của anh ấy, chắc chắn chị cũng là thành viên của đảng Việt Tân?

Tất nhiên, với bản tính gan lì bướng bỉnh của mình, tôi không bao giờ trả lời câu hỏi này, nên tôi bảo thẳng:

- Nếu các người cậy có mạng lưới an ninh trải khắp thế giới, thì tự đi mà tìm hiểu lấy. Tôi chỉ biết anh Nguyễn Hải là một việt kiều yêu nước, còn anh ấy có phải đảng Việt Tân hay không chính tôi cũng không biết. Tôi chỉ có trang mạng toàn cầu thôi chứ chẳng có mạng lưới an ninh nào ở Mỹ hay thế giới mà biết điều này? Mà theo tôi biết, Nguyễn Hải chỉ là một biệt danh, chứ không phải tên thật, thậm chí ngoài giọng nói của anh ấy ra, tôi cũng không biết gì về cá nhân anh ấy. Vì vậy đừng đi sâu vào vấn đề này cho mất công.

Không thỏa lòng mong đợi chúng lại hỏi:

- Chị có biết đảng Việt Tân là một đảng khủng bố không?

Vốn tai quái, tôi đập lại:

- Thế à? Trong điều kiện Việt Nam tôi chỉ biết đảng cộng sản Việt Nam mới có chức năng đó. Cụ thể 3 đặc điểm nổi bật của đảng cộng sản Việt Nam là: Mị dân, tham nhũng và khủng bố.

Lưỡi không xương lắm đường lắt léo, chúng cố dồn tôi vào ngõ cụt, đường cùng:

- Ngay cả các tổ chức Hải ngoại cũng nói đảng Việt Tân là đảng việt tần, tức vật tiền, nghĩa là chỉ có tiền mà thôi.

- Dù có vì tiền tôi nghĩ cũng tử tế tốt đẹp gấp nghìn vạn lần đảng cộng sản Việt Nam ươn hèn thối nát. Cái cách nói của công an nhân dân tôi đã biết tỏng từ lâu rồi, đó là sự đánh tráo khái niệm. Cụ thể, nước Pháp đem người sang để khai hóa văn minh cho đồng bào Việt Nam thì bị gọi là Thực dân mới. Người Mỹ đưa quân vào để ngăn chặn làn sóng cộng sản khắp khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam thì bị gọi là đế quốc, còn những kẻ lấn biển, cướp đất, giết ngư dân Việt Nam hết lần này lần khác thì coi là đồng chí 4 tốt, 16 chữ vàng. Tôi còn lạ gì, nên nếu các anh nói Việt Tân là đảng khủng bố thì tôi phải hiểu ngược lại: Việt Tân là chính đảng có tổ chức, tập hợp những đảng viên tốt, chung chí hướng, lý tưởng và vô cùng yêu nước thương dân.

Trước những lập luận đanh thép của tôi, chúng đành phải bỏ Việt Tân sang một bên, không tra khảo nữa.

Sau khi ra tù, lần đầu. Ngày 5-2-2008, tôi mới chính thức trở thành đảng viên đảng Việt Tân, dưới sự chứng kiến của dân biểu Na Uy Peter Gitmark và chiến hữu Võ Hồng (Úc) nhưng tổ chức vẫn tuyệt đối giữ bí mật cho tôi. Đến khi tôi bị bắt lần thứ hai, bị giam tại Hỏa lò gần 7 tháng. Vừa xuống trại 5 được 6 tháng thì bị công an mượn tay đầu gấu đánh tơi tả, chỉ vì cái tội vượt mặt lãnh đạo trại, bí mật gửi thư ra ngoài cho con gái. Khi đó tôi tiều tụy còn hơn cả Bùi Thị Minh Hằng trong trại giáo dục Thanh Hà. Vì thế, theo nguyện vọng của chồng tôi, đại gia đình Việt Tân  đã quyết định giải thoát cho tôi với tư cách là nhà văn đối kháng và là thành viên chính thức của đảng Việt Tân để chính phủ Mỹ can thiệp với bộ công an và bộ ngoại giao Việt Nam. Tất nhiên đến lúc ấy, công an cộng sản vẫn không hề biết tôi là đảng viên đảng Việt Tân, chỉ đến khi ra mắt cộng đồng ở Bắc và Nam Cali (lần đầu tiên) do Việt Tân tổ chức, tôi mới chính chức công khai mình là đảng Việt Tân.

3. Được biết chị đã đoàn tụ cùng chồng, xin hỏi cảm tưởng của anh nhà khi đặt chân lên mảnh đất Hoa Kỳ này?

- Các cụ vẫn bảo

Xưa nay vợ giống tính chồng

Đời nào đầy tớ giống ông chủ nhà

Trước kia, từ năm một nghìn chín trăm đã lâu, khi tôi còn là giáo viên trường làng và ông xã vốn là một cán bộ phong trào phụ trách Thể dục thể thao của huyện, thì quả là...trái nhân duyên. Bên quan văn, bên quan võ, quan võ lúc nào cũng gia trưởng, độc đoán, chỉ thích...đè quan văn nằm ngửa tênh hênh ra giữa nhà. Nhưng tôi, vốn cứng đầu, cứng cổ, hiếu thắng và kiêu hãnh nên chẳng chịu cho ai đè mình, vì thế cái cảnh “vợ chồng như thớt với dao. Ngày thì cãi lộn đêm vào ngủ chung” cứ liên tục diễn ra. Sau này khi tôi chuyển nghề từ cầm phấn sang cầm bút, còn ông xã cũng chuyển từ cán bộ phong trào thành giáo viên thể dục lại càng...trái nhân duyên hơn.

Ông xã gõ đầu trẻ, còn tôi tự...gõ vào đầu mình, trong khi cuộc sống trong xã hội cộng sản có muôn vàn túng thiếu, khó khăn. Lớp men hạnh phúc bị viên đá từ thực tế cuộc sống ném vào hết lần này lần khác cứ bong ra từng mảng...Nên thay vì gõ vào đầu trẻ hoặc gõ vào đầu mình theo quy luật ngành nghề đã chọn thì chúng tôi...gõ vào đầu nhau chan chát...Đã có lúc tưởng phải “buông nhau ra” đường ai nấy đi, hai người hai lối, chứ cứ như “chó đốm” với “mèo khoang” thế này thì mệt mỏi qúa. Nhưng rồi khi tôi mạnh dạn bước hẳn sang “lề trái”, lột mặt trái tấm huân chương của đảng ra để soi từng vết máu, lỗ thủng trên tấm huân chương hào nhoáng và dối trá đó rồi bị bắt thì không còn gì trái nữa, cả nhân duyên cũng như quan điểm, lập trường v.v chỉ còn lòng căm thù cộng sản, ghét bọn chó ác công an, bất mãn với chế độ và thương cảm xa xót cho nhau mà thôi.

Bản thân tôi thương ông xã đã vì tôi mà phải chịu nhiều kiếp nạn, đang từ bục giảng bị cả đám công an kéo vào hùng hổ lôi ra khỏi trường ấn vào xe ô tô bắt lên đồn “làm việc”- thực chất là khai thác các mối quan hệ bạn bè liên quan đến dân oan, dân chủ hoặc các “thế lực thù địch nước ngoài” mà chồng tôi một mực che chắn cho vợ. Không biết, không nghe, không thấy, không nói, không bán đứng vợ cho cơ quan an ninh dù bị đe dọa đuổi khỏi trường hết lần này lần khác, bị cả đám phụ huynh học sinh “rách chuyện” phản ảnh với nhà trường: “Sao lại để cho một người có lý lịch “mờ ám” như thế dạy con cái họ trong khi dạy người trước tiên phải dạy mình”. Chưa kể đang yên đang lành thì bị cả lũ thương binh giả, côn đồ thật, tức “quần chúng tự phát” kéo vào nhà...đập cả cây gậy vào đầu. May mà né được nên thoát hiểm trong gang tấc, gậy chỉ trượt xuống vai và lưng...chỉ vì tội không dạy nổi vợ, để vợ lăng loàn, chửi bới, nói xấu bươi móc các thói hư tật xấu của đảng, nhà nước. Chưa kể 14 lần bị đảng đổ tư tưởng Hồ Chí Minh vào cửa nhà nữa chứ. Nếu không phải “duyên phận phải chiều” thì còn đâu là tổ ấm hay tổ lành nữa mà vá chằng vá đụp, rách rưới tan hoang, chưa kể còn bị dây tư tưởng Hồ Chí Minh vào đầu óc, trí não cách cảm, cách nghĩ nữa...

Còn ông xã thương tôi đã ốm đau bệnh tật từ nhỏ, vì đấu tranh cho lẽ phải mà phải vào tù hết lần này đến lần khác, trong khi bà con mình ở xa, cộng sản cặp kè ngay bên cạnh. Liệu “nước xa có cứu được lửa gần”, nên tháng ngày lặn lội đi thăm vợ ở tù, mua thuốc rồi lên mạng kêu cứu các tổ chức, hội đoàn, bắt cộng sản phải cho vợ uống thuốc kẻo lao phổi và tiểu đường như một “kẻ giết người âm thầm không dao” sẽ cướp đi sinh mạng của vợ lúc nào không biết... Tóm lại là đặt nỗi đau và tình yêu thương lên tất cả, dù bị tù, bị bắt, bị đánh, bị đuổi việc...v.v..  

Chính vì vậy, khi đặt chân lên mảnh đất Hoa Kỳ tràn trề tự do và niềm vui sống, cảm nhận của ông xã cũng giống như tôi, thở phào vì đã thoát hiểm (trong 17 tháng trời xa cách, ông ấy vẫn được các đồng chí “còn đảng còn mình” âm thầm chăm sóc, theo dõi, bẩm báo với cấp trên hàng ngày...Cảm nhận đầu tiên theo ông ấy là thiên nhiên Mỹ qúa đẹp, vừa hiện thực, vừa lộng lẫy lại vừa như ảo ảnh, thiên đường. Khi ấy (cuối 10-2012) cây đang mùa thiên hóa, lá vàng, lá đỏ, lá xanh đan xen nhau suốt dọc đường như có bàn tay của tạo hóa khéo léo xé vụn những đám giấy màu xanh đỏ tím vàng rắc lên từng bụi cây vậy. Khác hẳn với Hà Nội chật chội ô nhiễm: “Phố không cây, mây lẫn khói xăng chiều”, hoặc nếu có còn thì cây cũng gầy guộc còi cọc như đứa trẻ thiếu sữa mẹ, thiếu ô xy để thở nên không thể là nơi trú ngụ lý tưởng cho những bầy chim đến hẹn hò...Thay vì viết ra thành bài, thành lời nói như tôi thì ông ấy ghi lại bằng hình ảnh vô cùng sống động, sắc nét qua những tấm ảnh chụp hàng ngày hàng giờ thậm chí trong từng khoảnh khắc...

Xin cám ơn chị vì những câu trả lời trung thực này.

- Dạ, ngược lại tôi phải cám ơn vì được sự quan tâm của giới truyền thông, đặc biệt là nhà văn Phong Thu.

Trần Khải Thanh Thủy

(ghi lại)

*Ý nói chưa ra đời,

** Tây Cai chỉ Người Pháp, Tây Nga là Liên Xô

*** Nói lái: Chưa có đảng

DienDanCTM