Phùng Liên Đoàn
Một hệ thống điện hai chiều gồm nhiều nhà máy điện nối với
nhau để cộng tác cung cấp điện cho những vùng tiêu thụ. Nó gần giống nhưng tinh
vi hơn một hệ thống cung cấp nước có nhiều
giếng nước bơm vào một dòng ống lớn để cung cấp nước cho toàn vùng. Nếu thiết kế
khéo thì hệ thống bền vững; không khéo thì hệ thống hay lên xuống thất thường,
có khi xuống tới 0 khi ống chính bị bể. Nếu đường dây lớn (như đường dây 500 KV
Bắc-Nam) bị cắt, và nếu nơi dùng điện không tiếp được điện từ đường dây nào
khác, thì cả một vùng bị tắt điện như đã có thể xảy ra ngay tại Mỹ.
Một nhà máy điện hạt nhân (ĐHN) luôn luôn cần điện để làm
nguội tâm lò và bể chứa nhiên liệu đã sử dụng. Đường dây dẫn điện ra cũng là đường
dây dẫn điện vào khi nhà máy ĐHN không hoạt động. Nếu đường dây này bị cắt, như
trường hợp Fukushima, thì nhà máy phải dùng điện cứu cấp do động cơ tua-bin tại
chỗ làm ra và do các pin lớn luôn luôn nằm sẵn.
Nếu cả hai hệ thống cứu cấp này không chạy, như trường hợp
Fukushima, thì ta có nạn nóng chảy trong vòng vài giờ vì các thanh nhiên liệu,
nhất là trong tâm lò, rất nóng, do phóng xạ tiếp tục sinh ra nhiệt lượng bằng
khoảng 100 MWt khi nhà máy có công suất 1000 MWe như Ninh Thuận. Số nhiệt này
phát ra trong nhiều ngày tháng, có thể làm sôi và bay hơi 160 m3 nước trong một
giờ. Vì thế, hệ thống làm nguội nước cũng phải có nhiều nước lạnh hoặc có máy
làm nguội nước nóng. Nếu không có nước, các thanh nhiên liệu nóng lên trên 1500
độ và sụp đổ thành đống trong lò, tuôn ra rất nhiều phóng xạ, làm nhà máy ĐHN nằm
chết vĩnh viễn và tiếp tục tuôn ra phóng xạ như trường hợp Chernobyl ở Nga và
Fukushima ở Nhật.
Fukushima xảy ra là do "hành động của trời" – rất
hiếm có động đất và sóng thần xảy ra cùng một lúc – làm hỏng toàn thể đường dây
dẫn điện và các hệ thống cấp cứu tạo điện. Nhưng người ta cũng đã sai lầm khi thiết kế các hệ thống
điện cấp cứu quá thấp để sóng thần tràn vào; cùng là các bể chứa nhiên liệu đã
qua sử dụng lại quá cao để khó tiếp nước hoặc giữ nước khi bể bị nứt.
Nhưng tai nạn Chernobyl thì hoàn toàn do con người gây
ra, bởi thiết kế vật lý không an toàn và các nhân viên khoa học lại quá tự tin
khi làm thí nghiệm tại nhà máy. Xác suất tai nạn tại các nhà máy giống
Chernobyl cao hơn tại các nhà máy giống Fukushima.
Nhà máy Ninh Thuận thuộc loại PWR, khác với Chernobyl và
Fukushima. Chúng lại được thấm nhuần các bài học của các tai nạn này, cho nên
có thể khẳng định là "an toàn" hơn. Tuy nhiên, yếu tố "Việt
Nam" làm Ninh Thuận cũng dễ xảy ra tai nạn. Nước ta dài và hẹp, hệ thống
điện dựa vào đường dây Trường Sơn không thể bảo đảm một sự cố bị cắt điện vừa qua sẽ không xảy ra hằng năm
hoặc hằng 10 năm. Các nước tiên tiến thiết
kế sự cố mất điện như thế hằng 1.000 tới 10.000 năm.
Hơn nữa, ai cũng biết là phần đông người Việt Nam ta, từ
người công nhân cho tới ông tiến sĩ, chưa có truyền thống cẩn thận, an toàn,
ngăn nắp, khiêm tốn để bảo đảm là các hệ thống điện và nước cứu cấp của ta có
thể hoạt động như thiết kế mặc dầu trong lúc rất bất ngờ.
Như tôi đã viết nhiều lần, nhà máy ĐHN sẽ là một gánh nặng
cho con cháu ta khi những người chủ trương nó không còn sống mà hứng chịu cái
việc làm nông nổi của mình. Nhà máy này không tương xứng với trình độ kỹ thuật
và kinh tế của nước ta. Nó quá lớn cho một vùng và quá nhỏ cho toàn quốc, vì thế
sẽ tốn kém nhiều khi truyền điện tới các nơi tiêu thụ. Nó quá đắt so với các
nguồn điện khác và so với thu nhập của người dân. Nó phụ thuộc vào nước ngoài gần
như 100%, gây phí tổn ngoại tệ và nạn nằm ốm không sản xuất điện khi một thiết
bị trong cả nghìn thiết bị không nhập cảng kịp. Nó sẽ là nơi tranh cãi giữa ta
và các công ty quốc tế trong 10 năm tới và mọi tổn phí ta sẽ phải chịu. Nó sẽ
là điểm dễ phá hoại nhất bởi chiến tranh với nước ngoài hoặc bởi các phần tử khủng
bố trong chính xã hội ta. Các nước giàu hơn ta ba bốn lần như Mã Lai và Thái
Lan chưa làm điện hạt nhân vì họ có tầm nhìn, không huyênh hoang liều mạng như
ta. Họ lo cho hạnh phúc của người dân môt cách bền vững chứ không khoe khoang một
phương diện nào đó. Người dân chỉ cảm thấy hạnh phúc khi không phải lo hằng
ngày về cái ăn, sức khỏe, việc làm, an ninh cho cá nhân, an ninh cho hàng xóm
láng giềng, môi trường sạch sẽ, và cơ chế dân chủ. ĐHN Ninh Thuận không đóng
góp gì đặc biệt cho hạnh phúc đó. Nó sẽ chỉ làm ta lo thêm và nghèo hơn.
P.L.Đ.
RSS Feed
Facebook
Twitter
0 comments:
Đăng nhận xét