Phạm Chí Dũng
Phản nghịch!
Khác hẳn với làn sóng “thủy triều đỏ Trung Hoa” những năm
trước, con sóng cuồng bạo tàn dập mang tên HD 981 vào năm nay đã làm rách toạc
đáy con thuyền chính trị Việt Nam vốn đã mục nát, khiến bục tung những khoảng tối
tăm bẩn thỉu bị khuất tất lâu ngày.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), từng được một tờ báo
Anh vinh phong là “cậm ấm hư hỏng” do người mẹ đỡ đầu của nó là Bộ Công thương,
là tiếp dẫn ngoan ngoãn vô song cho chiến dịch tiếp tay cho Trung Quốc đến mức
phản nghịch tình dân tộc.
Đất Việt - tờ báo của Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật
Việt Nam và là một trong những xung kích phản biện vượt qua sợ hãi nhất trong hệ
thống truyền thông nhà nước - mới đây đã cùng với GS TS Đặng Đình Đào - nguyên
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Đại học Kinh tế quốc dân Hà
Nội - hé lộ một “bí mật quốc gia”: từ nhiều năm qua, EVN đã mua điện từ các
doanh nghiệp Trung Quốc với giá gấp đến 3 lần mức thông thường của doanh nghiệp
Việt Nam.
Thậm chí, EVN mua điện của Trung Quốc với giá cao cả ở thời
điểm nguồn cung cấp trong nước dồi dào, vin vào lý do vì hợp đồng mua điện với
Trung Quốc được ký từ năm 2005 và chính thức mua điện từ 2009. Thái độ kinh
doanh bất chấp này đã bất chấp một thực tế là trong thời gian gần đây, nguồn điện
trong nước được tăng cường nhiều hơn, nhiều nhà máy điện ngoài EVN chưa huy động
hết công suất, có thời điểm điện dư thừa, giá lại rẻ hơn nhiều giá điện Trung
Quốc bán cho Việt Nam. Nhưng bởi lối hành xử đầy ngờ vực, EVN đã cố tâm mua điện
trong nước với giá chỉ bằng 1/3 giá mua điện của Trung Quốc, kèm theo các điều
kiện rất khắt khe.
Đến năm 2013, giới chuyên gia phản biện độc lập đã không
còn giữ nổi bình thản: một lượng lớn điện thương phẩm mua từ Trung Quốc với giá
cao và có xu hướng tăng nhanh những năm gần đây đã làm méo mó quá nhiều thị trường
điện.
Cơ chế độc quyền vong bản đã phát triển đến mức trong khi
nhiều doanh nghiệp sản xuất điện của Việt Nam sẵn sàng chịu lỗ để hòa lưới điện,
khi suốt từ năm 2011 khi báo chí Việt Nam dồn dập phẫn nộ trực chỉ vào trách
nhiệm của EVN về quan điểm “người Việt dùng hàng Trung”, doanh nghiệp thuộc loại
độc trị theo cung cách thời chủ nghĩa tư bản dã man này vẫn quay mặt làm ngơ với
hình ảnh tàu Bình Minh bị Trung Quốc cắt cáp và ngư dân Việt bị người “đồng chí
tốt” đẩy vào vòng khốn quẫn ngay trên vùng biển quê hương.
Bởi từ một góc nhìn khác, ai cũng biết Trung Quốc sở hữu
khối doanh nghiệp có biệt tài “quà cáp” hẩu nhất thế giới.
Ai phải bù lỗ và gánh nợ?
Ở Việt Nam, EVN là một trong những dẫn chứng sống động và
dối trá nhất về việc người ta đã mượn lý thuyết kinh tế chỉ huy thời chiến để
trục lợi như thế nào vào thời bình. Trong điều kiện nền chính trị độc đảng, thủ
đoạn lợi dụng càng trở nên thâm ý hơn. Độc quyền và đặc lợi cũng vì thế đồng
nghĩa với tội đồ, đối với nền kinh tế và đời sống dân sinh.
Với trường hợp EVN, đó chính là tội ác.
Năm 2011, vào lúc nền kinh tế Việt Nam dợm chân vào suy
thoái, sự đổ bể của hai thị trường chứng khoán và bất động sản đã kéo theo một
phát minh không tiền khoáng hậu kể từ thời mở cửa 1990: những doanh nghiệp nhà
nước đặc trưng bởi chủ thuyết “giá chỉ có tăng chứ không giảm” như EVN và
Petrolimex (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam) đã tạo thành cặp song sinh có chung hậu
môn. Hàng loạt chiến dịch đầu tư trái ngành của các tập đoàn này vào chứng
khoán, bất động sản và bảo hiểm rốt cuộc đã tích đọng gánh nợ đến trên 40.000 tỷ
đồng.
Trong suốt ba năm qua, toàn bộ số nợ nần đó đã được EVN
và Petrolimex tuồn qua tuyến đại tràng để đổ lên đầu người dân đóng thuế.
Nhưng cũng trong suốt ba năm qua, bất chấp những đợt tăng
giá điện vô tội vạ của EVN, đã không có bất cứ cuộc kiểm tra nào được làm tới
nơi tới chốn. Tất cả những dấu hiệu khuất lấp về tài chính và số lương “nghèo
khổ” ít nhất vài chục triệu đồng theo đầu người ở tập đoàn này mà dư luận bức
xúc từ năm 2011, đã hầu như không bị cơ quan chủ quản của EVN là Bộ Công thương
phản cảm. Không những thế, những lãnh đạo cao nhất của Bộ Công thương như ông
Vũ Huy Hoàng vẫn không ngơi nghỉ một chiến dịch khác: PR cho “cậu ấm hư hỏng” của
mình.
Đó là một dạng PR không mới, nhưng lại chỉ được dư luận
người dân Việt đặt tên chính thức từ năm 2012: PR chính sách. Chủ thể của hoạt
động này chính là cái tên “nhóm thân hữu” - một chủ đề mà chưa một ủy viên bộ
chính trị nào đủ can đảm hay liêm sỉ để mổ xẻ trước bàn dân thiên hạ.
Cũng không quá khó hiểu là những động thái PR chính sách
đã xuất hiện không ít lần, kể cả ở cấp Chính phủ.
Nhóm thân hữu, về bản chất, lại có mối quan hệ ruột rà và
móc xích giữa các chính khách ở các cấp khác nhau, từ dưới lên và từ trên xuống.
Trong từng trải của người dân Việt Nam, thực tế sinh tồn của các doanh nghiệp lệ
thuộc vào chính sách từ nhiều năm qua đã chứng tỏ một nguyên tắc bất thành văn:
chỉ có chính sách mới tạo ra được lợi nhuận; để đến lượt mình, lợi nhuận phải
quay lại “nuôi” chính sách.
Cũng là “nuôi” các chính khách.
Công nghệ “giết sống”
Giá xăng dầu và điện lực phi mã tất yếu dẫn đến lạm phát
đội mồ sống dậy. Trong thực tế, chỉ số tiêu dùng CPI bị tác động không nhỏ và lập
tức kích hoạt hàng loạt đợt tăng giá của hàng tiêu dùng, thực phẩm, giá vận tải
hành khách và hàng hóa, giá nhà trọ…, làm khốn khó hơn cho đời sống công nhân
và dân nghèo vốn đã quá khó khăn.
Đời sống dân sinh ấy cũng liên đới quá đỗi hữu cơ với ít
nhất 80% lực lượng vũ trang và gần 3 triệu công chức viên chức nhà nước. Vài
năm gần đây, ngay cả cảnh sát giao thông còn bị “đói” thì giới nhân viên an
ninh không than thở mới là chuyện lạ.
Thế nhưng đối mặt với tất cả những trớ trêu và nghịch lý
tận cùng ấy, lãnh đạo Bộ Công Thương vẫn hầu như khóa khẩu, trong khi vài ba
viên chức cấp vụ của bộ này vẫn cố gắng “an dân” bằng thuyết minh việc tăng giá
xăng dầu và điện không ảnh hưởng nhiều đến CPI.
Nhưng vào năm 2013, một cuộc thanh tra của Thanh tra
chính phủ đã phát hiện trong bảng giá thành của mình, EVN đã hạch toán cả các
công trình xây bể bơi, sân tennis và biệt thự vào giá bán điện. Giá bán điện lại
được phổ cập cho mặt bằng dân trí thấp kém trong dân chúng. Và thêm một lần nữa,
người ta có được bằng chứng về cái được coi là “trận đánh đẹp” của EVN: cuộc
chiến bù lỗ vào dân.
Sau khi tăng giá liên tục trong ba năm qua, nợ ngân hàng
của EVN đã được rút bớt. Nhưng chỉ là bớt một ít. Với hơn 30.000 tỷ đồng thất
bát từ đầu tư trái ngành, EVN luôn phải đối mặt với tương lai phá sản nếu không
thanh toán được cho các chủ nợ.
Trong khi đó, một con số lần đầu tiên được công bố là EVN
chính là doanh nghiệp vay nợ ngân hàng lớn nhất Việt Nam, với hơn 118.000 tỷ đồng.
Đây là mức dư nợ lớn nhất mà hệ thống ngân hàng dành ưu ái cho một tập đoàn nhà
nước.
Với nợ nần khổng lồ và số lỗ do đầu tư trái ngành, người
ta ước tính EVN phải tăng giá điện liên tục đến năm 2017-2018 thì mới may ra
“hòa vốn”.
Thế nhưng cái điểm hòa vốn ăn thịt lẫn nhau ấy lại có thể
khiến những người dân nghèo nhất phải quyên sinh. Bởi theo nguyên lý từ thời tư
bản dã man, nếu doanh nghiệp độc quyền có được lợi nhuận, nhân dân chắc chắn phải
mất đi phần lớn thu nhập của mình; còn nếu doanh nghiệp độc quyền hòa vốn, nhân
dân phải chịu lỗ hoặc phá sản.
Không chỉ mất tài sản, người dân còn phải trả giá bằng cả
sinh mạng bởi lối hành xử vô lương tâm của những quan chức độc quyền nhà nước.
Vụ xả lũ đồng loạt của 15 nhà máy thủy điện ở miền Trung vào cuối năm 2013 đã
“giết sống” đến năm chục mạng người nghèo nơi rốn lũ.
Tất cả đều biết cấp trên trực tiếp của các nhà máy thủy
điện là EVN, còn thủ trưởng trực tiếp của EVN là Bộ Công thương. Tuy nhiên sau
vụ “giết sống” trên, nhiều phóng viên báo chí quốc doanh đành nuốt nhục vì bị
cơ quan tuyên giáo “chặn họng”. Nhân quả là đã không có bất kỳ một quan chức vô
cảm và vô trách nhiệm nào phải đối mặt với vành móng ngựa, mặc dù chính vào lúc
người dân chết chìm trong nước lũ xả trắng mênh mông, Bộ trưởng công thương Vũ
Huy Hoàng còn bận “công du “ ở nước ngoài.
Tán tận lương tâm chắc chắn là từ ngữ hiển thị đầy đủ nhất
tâm địa của các doanh nghiệp độc quyền và những quan chức “tận Trung” trong những
năm suy thoái kinh tế qua. Kinh tế càng xuống dốc, đời sống người dân càng túng
quẫn, thái độ sống chết mặc bay càng lên ngôi, chủ nghĩa thực dụng, lợi nhuận
và vong quốc càng “hiển thánh”.
Tận Trung: Kẻ nào nối giáo?
Hãy trở về với câu chuyện tán tận lương tâm dân tộc khi
EVN mua điện Trung Quốc cao gấp 3 lần giá bình thường.
Một lần nữa, báo chí nhà nước bùng lên câu hỏi: Những
ràng buộc có nghi vấn trong hợp đồng mua bán điện với Trung Quốc và sự cố Hiệp
Hòa liên quan tới việc sử dụng thiết bị Trung Quốc mới đây khiến dư luận đặt
nghi ngờ về sự hiện diện quá lớn của Trung Quốc trong ngành điện Việt Nam. Phải
lý giải điều này như thế nào, khi mà thiết bị Trung Quốc vốn bị coi là chất lượng
kém, bãi rác công nghệ của thế giới? Liệu có thể đặt nghi vấn về lợi ích nhóm
trong việc này?
Ông Đặng Đình Đào - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu
Kinh tế và Phát triển khẳng định: Với tình trạng độc quyền như EVN hiện nay và
thiếu minh bạch trong kinh doanh trên thị trường điện ở Việt Nam, trách nhiệm
trong việc này trước hết là do chính cơ chế quản lý kiểu bộ chủ quản lâu nay
không được thay đổi, tiếp đó là các cơ quan quản lý nhà nước trong ngành điện
mà cụ thể là Bộ Công thương và cả EVN trong tổ chức và quản lý điện Việt Nam. Mấu
chốt của vấn đề phải là nhanh chóng xóa bỏ tình trạng độc quyền của EVN, chấm dứt
tình trạng một tay nắm cả mua bán, phân phối, điều độ…
Nhưng xem ra, những câu hỏi trên vẫn còn quá hiền lành
trong bối cảnh quyền tự do báo chí vẫn trong “bước đi đầu tiên của thời kỳ đầu
tiên của giai đoạn quá độ” ở Việt Nam.
Bởi trong tận cùng của bản chất, tán tận lương tâm quan
chức và hậu quả của nó không thể không liên quan đến trách nhiệm của giới lãnh
đạo chính phủ, những người đã im lặng hoặc “bật đèn xanh” cho EVN gây nên các
chiến dịch tăng giá quốc nội và giảm giá quốc ngoại.
Sau ba năm kể từ lúc các chiến dịch “thủ ác” được kích
phát dồn dập và bất chấp oán thán dân tình, kẻ tội đồ EVN đã có đủ thời gian chứng
tỏ nó có năng lực gây ra tội ác ghê gớm đến thế nào, kể cả thành tích nối giáo
ngoại xâm kinh tế.
Không chỉ bị lên án dữ dội bởi dư luận trong nước, khối u
độc quyền doanh nghiệp quốc doanh ở Việt Nam còn bị nhiều chính phủ xã hội dân
sự trên thế giới và các tổ chức quốc tế chỉ trích kịch liệt, bởi hiện trạng bệnh
hoạn đó đi ngược lại với những cam kết về “xóa độc quyền và hoàn thiện nền kinh
tế thị trường” mà Chính phủ Việt Nam đã hùng dũng cam kết trước cộng đồng quốc
tế.
Hiện trạng bệnh hoạn trên lại không thể xa cách với bản
thông điệp đầu năm 2014 của người đứng đầu chính phủ. Đã sáu tháng trôi qua,
cam kết “xóa độc quyền” của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã không còn mang tăm hơi
nào của một thứ quyết tâm sủi bọt.
P.C.D.
Tác giả gửi BVN
0 comments:
Đăng nhận xét