Luật sư Ngô Ngọc Trai
Pháp luật tố tụng của Việt Nam quy định các phiên tòa xét xử
được tổ chức công khai, mọi người dân đều có quyền tham dự, trừ những trường hợp
bí mật. Tuy nhiên trên thực tế đã xảy ra rất nhiều trường hợp quyền tham dự
phiên tòa công khai của người dân bị xâm phạm.
Theo Bộ luật tố tụng hình sự, Điều 18 về Xét xử công khai
viết: "Việc xét xử của Tòa án được tiến hành công khai, mọi người đều có
quyền tham dự, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định".
"Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần
phong mỹ tục của dân tộc hoặc để giữ bí mật của đương sự theo yêu cầu chính
đáng của họ thì Tòa án xét xử kín, nhưng phải tuyên án công khai."
Điều 15. Xét xử công khai cũng viết: "1. Việc xét xử
vụ án dân sự của Tòa án được tiến hành công khai, mọi người đều có quyền tham
dự, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định."
"2. Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước,
giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh
doanh, bí mật đời tư của cá nhân theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa
án xét xử kín, nhưng phải tuyên án công khai."
Còn theo Luật tố tụng hành chính, Điều 17 về Xét xử công
khai: "Việc xét xử vụ án hành chính được tiến hành công khai. Trường hợp cần
giữ bí mật nhà nước hoặc giữ bí mật của đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ
thì Tòa án xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai".
Quy định pháp luật là thế, nhưng thực tế bấy lâu nay người
dân luôn bị những người bảo vệ cổng tòa án, lực lượng công an dẫn giải tội phạm
giữ gìn trật tự phiên tòa, ngăn cản không cho vào trong sân tòa, không cho tham
dự phiên tòa.
Công dân bị ngăn cản
Quyền tham dự phiên tòa công khai của người dân đã bị xâm phạm
tước đoạt thô bạo, đây là hiện tượng hết sức phổ biến xảy ra ở hầu hết các tòa
án, chánh án tòa án nhân dân các cấp biết rất rõ nhưng bỏ mặc không có biện
pháp xử lý.
Các ông bảo vệ cổng tòa án, lực lượng công an dẫn giải tội
phạm giữ gìn trật tự phiên tòa, ngăn cản người dân tham dự phiên tòa thường đưa
ra lý do là để giữ gìn an ninh trật tự phiên tòa.
Đây là bao biện không thể chấp nhận được. Trách nhiệm của những
lực lượng này là giữ an ninh trật tự, nhưng việc họ thực hiện công việc không
được tước bỏ đi quyền của công dân đã được pháp luật quy định.
Quy định phiên tòa xét xử công khai để bất cứ người dân nào
cũng có quyền tham dự, đây là một phương thức tuyên truyền phổ biến giáo dục
pháp luật sinh động, quan trọng. Và là cách thức để dân chúng kiểm tra giám sát
việc tuân thủ pháp luật, áp dụng pháp luật của tòa án.
Rất nhiều người dân có con em là các bị cáo trong vụ án hình
sự, nhưng không được tham dự phiên tòa để xem xét tòa án xét xử như thế nào, rất
nhiều người dân đành phải đứng ngoài cổng tòa án nhòm ngó vào trong, không biết
rằng họ đã bị tước đoạt quyền tham dự phiên tòa.
Điều này có thể thấy bất cứ ngày nào có phiên tòa xét xử tại
Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội, ở địa chỉ số 43 Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Một khách hàng của tôi kể rằng, tháng 9/2012 để được bảo vệ
cho vào tham dự phiên tòa xử con em họ tại TAND thành phố Hà Nội, họ đã phải
lót tay cho bảo vệ tòa án 1,5 triệu đồng để cho bốn người gồm bố, mẹ, chị gái
và anh rể được qua cổng tòa án, họ bị yêu cầu không được vào phòng xử mà chỉ đứng
ngoài hành lang nghe và nhìn vào phiên tòa xét xử.
Năm 2011, một lần tôi tham gia bào chữa trong vụ án hình sự
gồm có 6 bị cáo tại Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội, địa chỉ 262 Đội Cấn, quận
Ba Đình, Hà Nội. Khi người nhà bị cáo muốn vào phòng xử đã bị cảnh sát tư pháp
ngăn lại. Thư ký tòa án đề nghị với công an để cho người nhà vào tham dự thì một
anh công an cãi lại: Cho người ta vào nếu có chuyện gì xảy ra thì anh (tức thư
ký) chịu trách nhiệm nhé? Trước câu hỏi đó và thái độ sừng sộ của người công
an, anh thư ký đành thôi.
Một lần khác cuối năm 2011 và đầu năm 2012 tôi tham gia hai
phiên tòa xét xử tại Tòa án nhân dân huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Bị cáo là
một ông trưởng thôn có uy tín được bà con quý mến, đặc biệt cáo buộc phạm tội của
cơ quan tố tụng thiếu cơ sở thuyết phục do vậy bà con đi tham dự phiên tòa ủng
hộ bị cáo rất đông. Lực lượng công an đã ngăn cản không cho bà con vào trong
sân tòa.
Thay vì để bà con thực hiện quyền của mình, chính Chánh án
tòa án huyện cũng tham gia giữ gìn trật tự phiên tòa bằng cách phối hợp cùng
công an chỉ đạo thực hiện không cho bà con vào tham dự. Cách giải quyết trái
pháp luật của lực lượng công an và ông chánh án đã khiến cho bà con phải đứng
ngoài đường bức xúc.
 |
| Luật sư Ngô Ngọc Trai cho rằng trong nhiều trường hợp quyền tham dự của người dân bị xâm phạm |
Đây là mấy ví dụ trong rất nhiều trường hợp về việc bảo vệ
tòa án và lực lượng công an tư pháp vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền được tham
dự phiên tòa công khai của người dân.
Rõ ràng lực lượng bảo vệ tòa án và công an tư pháp giữ gìn
trật tự phiên tòa, lâu nay thường xuyên tước bỏ quyền của người dân được tham dự
phiên tòa công khai. Lãnh đạo các tòa án biết rõ điều đó, biết rõ như thế là
xâm phạm quyền hợp pháp của công dân nhưng tiếp tay cho sai phạm, bỏ mặc không
có biện pháp giải quyết.
Nguồn gốc của hiện tượng này xuất phát từ việc coi thường
pháp luật của chính tòa án và lực lượng công an tư pháp. Họ biết thừa rõ là
công dân có quyền tham dự phiên tòa công khai nhưng họ vẫn ngăn cản để cho công
việc của họ được dễ dàng. Họ đánh đổi sự nhàn hạ trong công việc bằng việc hy
sinh quyền hợp pháp của người khác. Đặc biệt là trong môi trường điều kiện mà
sai phạm của họ lại được dung dưỡng, không bị xử lý.
Hội trường xét xử
Để bảo vệ quyền được tham dự phiên tòa công khai của người
dân, hệ thống tòa án cần tổ chức lại công tác bố trí hội trường xét xử. Hiện
nay rất nhiều tòa án bố trí hội trường xét xử rất chật hẹp, không khoa học,
không thuận lợi để người dân thực hiện quyền tham dự phiên tòa, giám sát hoạt động
tuân thủ pháp luật của tòa án.
Ví dụ điển hình minh chứng cho tình trạng phòng xử hẹp là
Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội, số 262 Đội Cấn, quận Ba Đình, mấy phòng xử
án được bố trí nằm tại ngách bên trái của tòa nhà đối diện cổng ra vào. Lối đi
vào phòng xử hẹp và gần đó là khu vực vệ sinh, phòng xử án không có gì cho thấy
sự tôn nghiêm của một nơi định đoạt số mệnh pháp lý và rất nhiều khi là định đoạt
mạng sống của con người.
Tòa án nhân dân tối cao đã tận dụng những không gian thẹo thừa
làm phòng xử án, còn những nơi chính diện thì làm văn phòng. Bằng cách bố trí
như vậy chúng ta có thể hình dung được mức độ của cái gọi là “công lý” được thực
thi ở những nơi chốn này.
Một ví dụ điển hình khác là phòng xử án của Tòa án nhân dân
quận Đống Đa, không chỉ phòng xử án mà toàn bộ khuôn viên của Tòa Đống Đa là
quá chật hẹp. Phòng xử án của tòa án lớn cỡ bằng một phòng nghỉ khách sạn dành
cho hai người.
Đảng và nhà nước đang chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền,
xã hội thượng tôn pháp luật, ngành tư pháp đang chủ trương cải cách hệ thống tư
pháp. Hoạt động tổ chức phiên tòa xét xử hiện tại cần phải được nghiêm túc chấn
chỉnh lại. Mọi rào cản ngăn trở người dân tham dự phiên tòa phải được dỡ bỏ.
Cổng tòa án cần phải mở rộng để bất cứ người dân nào cũng có
quyền vào tham dự phiên tòa. Hội trường xét xử cần được thu xếp gần cổng ra
vào, không để heo hút sâu tít vào bên trong như hiện nay.
RSS Feed
Facebook
Twitter
0 comments:
Đăng nhận xét